Wat is haptonomie?

Wat is haptonomie?

De haptonomie is een benadering die de wetmatigheden van het menselijke gevoelsleven bestudeert. Zij legt zich daarbij in het bijzonder toe op het beschrijven van al datgene wat een rol speelt in de tussen-menselijke affectieve verhoudingen, communicatie, interacties en relaties en het overdragen en beleefbaar maken hiervan in scholing en begeleiding.

Het begrip haptonomie is een samenvoeging van twee Oudgriekse begrippen: hapsis en nomos. Hapsis betekent: gevoel, gevoelsbeleving, tact, tast en nomos betekent wet, regel, norm

Hapto, in het woord haptonomie, stamt van het werkwoord haptein wat betekent: aanraken, verenigen, een relatie vestigen, zich hechten aan…. en in overdrachtelijke zin: in (tactiel) contact treden om gezond te maken, te helen, te bevestigen. Dit specifieke contact karakteriseert de haptonomische benadering: het ontmoetend, helend (is heel makend, heel de mens omvattend) aanraken om de ander in zijn wezen te bevestigen.

Praktische toepassing

In haar praktische toepassing is de haptonomie geen geneeswijze of therapie maar een benaderingswijze die binnen elk beroep van de welzijns- of gezondheidszorg te integreren is. Op basis van deze integratie kan men vanuit haptonomische optiek zicht krijgen op de aangeboden problematiek, het mogelijk ontstaan ervan en wat de mens vanuit persoonlijke vermogens en mogelijkheden daaraan zelf kan doen. Deze begeleiding wil mensen onder meer laten ontdekken hoe zij zelf keuzes kunnen maken, richting kunnen geven aan en daar zelf verantwoordelijkheid voor kunnen nemen en dragen. Het appèl op de eigen vermogens en mogelijkheden en het actief participeren is daarom essentieel binnen een haptonomische begeleiding.

De mens

De mens neemt deel aan de leefwereld via een veelheid aan contacten en interacties, waarbij hij voortdurend geconfronteerd wordt met de noodzaak tot het nemen van al dan niet bewuste persoonlijke keuzes of stellingnamen. In  onze maatschappij, en ook onze opvoeding, zijn wij maar al te vaak geneigd keuzes te maken op grond van wat wij menen dat onze omgeving van ons verwacht of wenselijk acht.

Het is daarbij niet vanzelfsprekend te – kunnen of durven – luisteren naar wat wij diep in onszelf voelen en beleven, en dié keuze te maken die voor onszélf van belang is en bij ons past. Als wij hebben geleerd op dié grond keuzes te maken blijkt het op latere leeftijd niet eenvoudig om te kunnen beluisteren hoe het voor ons zélf ligt. Hierin kan een belangrijke grond gelegen zijn voor stoornissen in het persoonlijk fungeren en het zich daarbij al dan niet welbevinden.

Stoornissen die zich bijvoorbeeld kunnen uiten in de  vorm van:

• geen initiatief durven of kunnen nemen
• faalangsten
• het alleen maar goed willen doen
• het niet meer weten te luisteren naar hoe ik zelf iets zou willen
• moeite hebben met jezelf toestaan – eigen – goed te kunnen ontvangen

In onze huidige maatschappij, die vooral op effectiviteit en prestatie gericht is, zijn onze contacten vaak functioneel en oppervlakkig. De haptonomie houdt zich niet zozeer met deze vorm van contacten bezig maar veel meer met de ons in ons gemoed rakende contacten.

Het zijn vooral deze, ons in het gemoed rakende affectieve contacten, die voor de zelfontplooiing en het persoonlijk welbevinden van de mens van groot belang zijn. Het vertrouwen in zichzelf en de ander en de mogelijkheid tot het aangaan en/of realiseren van een wederzijds affectieve ontmoeting of relatie wordt daarmee gevestigd.

Bewust of onbewust streeft de mens ernaar een innerlijke staat van rust en stabiele zekerheid te bereiken. Of hij deze basale zekerheid bereikt hangt in grote mate af van de wijze waarop hij vanaf zijn prilste bestaan ontvangen is, of hij in zijn bestaan bekrachtigd is, maar vooral affectief aangenomen is, dit wil zeggen affectief bevestigd is. Het is de affectieve bevestiging die het hem mogelijk maakt zich in eigenheid en zelfstandigheid te ontwikkelen, zichzelf als goed te kunnen beleven en aanvaard weten, zichzelf onvoorwaardelijk bemind te weten en geliefd te voelen.

Als de affectieve bevestiging in of tijdens het wordingsproces  onvoldoende aangeboden is of ontbroken heeft staat dit een harmonieuze ontplooiing van het gevoelsleven in de weg. Persoonlijke vermogens tot het kunnen aangaan van affectieve relaties zijn dan nauwelijks ontwikkeld met als gevolg dat men voortdurend op zoek blijft naar erkenning en dat men gedwongen is zich rationeel staande te houden in de maatschappij wat veel energie en inspanning vergt.

Dit betekent onder meer dat de mens voor zijn welzijn in hoge mate afhankelijk is van de wijze waarop en de mate waarin hij geleerd heeft te beschikken over deze vermogens.

Het zijn vermogens die iedere mens in aanleg zijn gegeven, maar die slechts tot volle ontplooiing kunnen komen bij een affectief bevestigend aanbod.

In de huidige effectiviteits- en prestatiemaatschappij wordt een affectief bevestigend aanbod steeds minder gegeven.

De haptonomie leert deze vermogens (opnieuw)tot ontwikkeling te brengen, ze te integreren in het persoonlijk leven en er vrijelijk over te kunnen beschikken.